Karel
— Rannsóknarvettvangur rímna
Lemmata   |   Textatengsl   |   Ordbog β  

Ordbog til ... rímur ... β

Grófur ljóslestur rímnaorðabókar Finns Jónssonar.

Ordbog til de af Samfund til udg. af gml. nord. litteratur udgivne rímur samt til de af Dr. O. Jiriczek udgivne Bósarimur. Finnur Jónsson ed. København: Carlsbergfondet, 1926-1928. [tengill]

u
uðr
f
bolge, = unnr, ⟨Skh IV, 32⟩ (: suðr), ⟨ÓlB I, 31⟩ (ligel.).
ugga
(80), nære angst, frygte, u. e—ð ⟨Gri VI, 29⟩, u. hvórt njótu tvivle o ⟨G IH, 6⟩; upers. mig u—/ir, oeformodning, ⟨Skí 44⟩, ⟨Fi V, 69⟩.
ugglaus
adj
udeangst, tvivl, u—t ⟨Skh II, 4⟩.
uggr
  uggur
m
angst, synda u. ⟨Skh III, 29⟩.
ullarkambar
m
pl, uldkarder, ⟨Gr I, 35⟩.
um
prœp., o over, lungu fellu u. nåra, ud igenne ⟨Skí 145⟩, margr u. ein mange mod é ⟨Skí 179⟩, skamt u. skilnað, hurtigt h. t. adskillelse, devil gå hurtig for sig, br IV, 40; vera ekki u. e— ikke at synes godt oe ⟨Hj VII, 12⟩, minst er oss u. bræla, vi holder mindst (slet ikke) atrælle, ⟨Skí 138⟩; umsoadv., ad rydjaz-u. ⟨Gri I, 40⟩, mikid var u. ⟨Skí 134⟩.
umsát
n
passepá, þung eru u. kvenna ⟨Skh VII, 20⟩.
umsjá
-sjå omsorg, ⟨Gr Il, 55, VI, 34⟩; ⟨Dá IV, 10⟩.
una
(nd), være tilfreds (og glad), unir auga meðauppá sér (ordspr.) ⟨Vǫ IV, 33⟩.
und
f
sår, jardar u,, grøft, ⟨Kr VI, 28⟩.
undan
prœp., bortfra, hníga u. e— = fyrir, falde, for e ⟨GrH III, 22⟩.
undandráttr
  undandráttur
m
forhaling (underfundig) opsættelse, vægring, ⟨G 1, 27⟩, ⟨Bó VII, 67⟩, ⟨Fi VI, 47⟩.
undanfærsla
f
renselse (for ebeskyldning), ⟨Þr VII, 27⟩.
undir
prœp., under, indenfor (ens omráde), eiga auð u. e— have indestående, ⟨Pr X, 4⟩.
undirforull
adj
listig, rænkefuld, ⟨Gri I, 24⟩.
undirheimar
m
pl, underverdene(Hel), ⟨Þry I, 18⟩.
undirhyggja
líst, rænker, sjá við langri u—u Gr, 3, gjora við u—u ⟨G IX, 36⟩. ’ undirtaka, (tók), overvælde (aundirtok í ebrydning?), láta u—az ⟨SK I, 9⟩.
undr
n
(rs), under, vidunder, mærkelighed, ferlig u.
undra
(að), undres, abs. ⟨Þry HH, 11⟩.
undralaus
adj
udeunder, lidet mærkelig, ekki er þetta u—t ⟨Gei IH, 48⟩. .
undraraust
f
viðunderrest, í navneskjul ⟨Bó IX, 3⟩.
ungi
m
unge, u. galtar, gris, ⟨Ko V, 39⟩.
ungligr
  unglegur
adj
ung (audseende), u—g sæta ⟨Sá XI, 3⟩, u—g orð BL.V, 41.
ungr
  ungur
adj
ung, u. aldr ⟨Skí 7⟩, vífið (þungt Skh. II, 3, unga (svagt) stillir ⟨BL VIN, 37⟩.
unna
(unna), elske, u. selífi ⟨Skh II, 14⟩.
upp
aðv, op, u. frá þessu, fra.nu a ⟨Fr V, 45⟩; tala u. á e—⟨Gr VIII, 19⟩, þenkja u. á, tænke på, elske, ⟨Sk 1, 15⟩.
uppgangr
  uppgangur
m
opgang, sti der fører opad, ⟨Þr IH, 31⟩.
upphaf
n
ophav, u. sæmdar ⟨G II, 19⟩; u. logr, Má 111, -6, bör máske læses upphafligr (jfr. atil stedet).
upphald
n
opretholde gjora u. vórri lóð, holdefast på, hævde, ⟨Kr II, 14⟩.
uppi
adv, oppe, v. uppj, være oppe (påklædt), ⟨Skí 21⟩.
uppihald
2, = upphald, gjora u. ⟨Kr IV, 31⟩.
uppnæmr
  uppnæmur
adj
sokatages op, sokakonfiskeres, u—t fé ⟨He IH, 12⟩.
uppstoðureiði
m
skibstove (der gár i vejret, ved masteosv.), ⟨Þr III, 48⟩, uppvís, opdaget, verða u—t, komume for dage ⟨Þr IV, 57, VII, 17⟩, KL, 5.
uppvoxtr
  uppvoxtur
m
opvækst, ⟨Gr I, 13⟩.
urð
f
stenhob (anedfaldne stene), ⟨Gr VI, 52⟩, ⟨Ko VI, 5⟩; u—a lax, slange, ⟨Fr IV, 67⟩. Jfr. flæði-.
urnir
m
jætte ( ældre aurnir), ⟨Bó III, 6⟩. 12.
urta
f
hunsæl, u—u burr, sæl, ⟨Skh VI, 5⟩.
utan
adv, udefra, u. á, udvendig på, ⟨Skí 137⟩; medmindre, ⟨G II, 27⟩.
uxabein
n
oksebe (knokkel), — uxahnúta ⟨Bj IV, 53⟩.
uxafótr
  uxafótur
m
oksefod, tilnavtil Torstei ⟨ÓlB IV, 18⟩.
uxahnúta
f
okseknokkel, ⟨Bj IV, 52⟩.
uxaleggr
  uxaleggur
m
oksebe ⟨Bj IV, 55⟩.
uxi
jfr. Stagleyjar-. 8 LA U.

Grófur ljóslestur rímnaorðabókar Finns Jónssonar. Hér er margt brogað og skakkt. Ljóslesturinn var lélegur og flutningur orðalistans inn í gagnagrunninn var flókinn og erfiður. Orðalistinn er þokkalega réttur en skýringar og orðflokkagreining er upp og ofan. Meginatriðið er þó það að hér má leita í orðabókinni. Vonandi mun einhverntíma skapast tími og rúm til að laga betur til í textunum og helst að koma á bæði uppflettingu orða í rímum og vísana í orðabókinni og tilsvarandi rímnaerinda. Hægt er að skoða orðabókina hér.